Ngắn mạch, còn gọi là đoản mạch hay chập điện, xảy ra khi dòng điện dẫn qua một con đường khác mà tại đó không có hoặc có trở kháng điện rất thấp. Tình trạng này gây hại cho dây điện và hệ thống điện liên quan. Bài viết sau đây từ BTB Electric sẽ giúp bạn hiểu rõ tác hại của ngắn mạch và cách phòng tránh.
Ngắn mạch là hiện tượng gì?
Ngắn mạch, hay còn gọi là đoản mạch hoặc chập điện, là hiện tượng dòng điện di chuyển giữa hai cực với khoảng cách ngắn hơn quy trình dẫn điện của hệ thống. Hiện tượng này dẫn đến tổng mạch điện nhỏ dần và cường độ dòng điện tăng cao đột ngột, làm cho dòng điện đi theo con đường khác.
Khi xảy ra ngắn mạch, thường kèm tiếng nổ lớn và ánh sáng từ vị trí nổ. Những thiết bị liên quan bị ảnh hưởng như cháy dây điện do nhiệt độ tăng cao, mất điện các thiết bị phụ tải hoặc dẫn đến ngắn mạch thêm tại các vị trí khác.
Thực tế, ngắn mạch không chủ ý trên các thiết bị điện thường xảy ra do phần cách điện bị phá vỡ hoặc vật liệu dẫn điện chạm vào vật liệu dẫn điện khác, điều hướng dòng điện sai hướng so với dự định.
Tác hại của hiện tượng ngắn mạch
Ngắn mạch có thể dẫn đến việc sản sinh ra hồ quang điện, một dạng plasma bị ion hóa nóng, có tính dẫn điện cao và tồn tại ngay cả khi một phần vật liệu từ dây dẫn đã bay hơi. Nhiệt độ của hồ quang rất cao (hàng chục nghìn độ C) khiến kim loại tiếp xúc gần bị nóng chảy và tan ra. Hồ quang điện gây xói mòn bề mặt vật liệu và có thể tạo ra hỏa hoạn.
Dòng điện ngắn mạch có thể lớn hơn dòng điện thông thường hàng nghìn lần chỉ trong vài phần nghìn giây. Điều này khiến các bộ phận của mạch điện như điểm mạch ngắn, các tiếp điểm và các mối nối nóng lên nhanh chóng. Nếu ngắn mạch kéo dài đủ lâu, nhiệt lượng và hồ quang sẽ trở nên đủ lớn để gây ra hỏa hoạn.
Trong hệ thống điện công nghiệp, dòng ngắn mạch phát sinh các lực động học khiến các dây dẫn bị giật ra. Các dây cáp và thanh cái có thể bị hỏng do các lực này. Đối với các mạch điện được trang bị thiết bị đóng ngắt tiêu chuẩn, dòng ngắn mạch khiến các thiết bị này ngắt mạch để đảm bảo an toàn. Điều này dẫn đến mất điện, làm gián đoạn hoạt động sinh hoạt, sản xuất và kinh doanh.
Cách phòng tránh sự cố ngắn mạch
Ngắn mạch có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng, vì vậy cần có những biện pháp phòng tránh như sau:
Sử dụng aptomat: Aptomat tự động ngắt mạch khi có dòng điện quá lớn chạy qua, giúp bảo vệ thiết bị điện và hệ thống điện khỏi sự cố ngắn mạch. Những aptomat có chức năng bảo vệ chống ngắn mạch bao gồm MCB, MCCB và RCBO.
Thường xuyên kiểm tra hệ thống điện: Kiểm tra định kỳ để phát hiện kịp thời các vấn đề về dây điện, đảm bảo lớp cách điện còn hoạt động tốt và các thiết bị điện hoạt động bình thường.
Chọn dây điện phù hợp: Sử dụng dây điện có tiết diện phù hợp với công suất tải tiêu thụ để tránh tình trạng quá tải gây ngắn mạch.
Ngắt và rút thiết bị điện khi không sử dụng: Ngoại trừ những thiết bị cần duy trì nguồn điện liên tục như tủ lạnh, hãy ngắt và rút các thiết bị điện khác khi không dùng đến.
Khi xảy ra ngắn mạch, cần nhanh chóng ngắt điện và ngắt kết nối các thiết bị tải khỏi hệ thống. Việc này sẽ giúp hạn chế tối đa các thiệt hại có thể xảy ra.
=>> Khám phá: Hướng dẫn tính và bù công suất phản kháng
Comments