Cầu chì, một thiết bị điện không mấy xa lạ tại Việt Nam, đã xuất hiện từ rất lâu và trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống sinh hoạt và sản xuất. Cầu chì có chức năng bảo vệ mạch điện trước các sự cố không mong muốn, đồng thời đảm bảo an toàn cho người sử dụng điện. Trong bài viết dưới đây, BTB Electric sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về các đặc tính kỹ thuật của cầu chì trong cuộc sống.
Cấu tạo và thông số kỹ thuật của cầu chì
Trong cấu tạo của cầu chì, phần quan trọng nhất là dây chì – phần tử ngắt mạch – được mắc nối tiếp với hai đầu dẫn điện của mạch điện. Dây chì làm từ các vật liệu như chì, thiếc, cadimi,... với đặc điểm nổi bật là có điện trở suất nhỏ và nhiệt độ nóng chảy thấp, giúp nó tan chảy nhanh chóng khi dòng điện gặp sự cố. Ngoài ra, cầu chì còn có vật liệu lấp đầy, thường là silicat dạng hạt, bố trí xung quanh dây chì để hấp thụ hồ quang điện và đảm bảo cách điện khi cầu chì ngắt mạch.
Thân cầu chì được làm từ các vật liệu như sứ, nhựa hoặc thủy tinh, nhằm đảm bảo độ bền cơ khí và độ bền nhiệt cao, khả năng chịu được sự thay đổi nhiệt độ đột ngột mà không gây hỏng hóc cho các bộ phận bên trong. Bên cạnh đó, các đầu nối bên trong thân cầu chì có chức năng cố định thiết bị và dẫn điện qua dây chì. Tùy theo dạng cầu chì mà thiết kế và vật liệu cho các linh kiện này khác nhau.
Ký hiệu cầu chì trên mạch điện thay đổi tùy theo dạng cầu chì, giúp phân loại thiết bị này và nhận biết ngay trên bao bì sản phẩm, bao gồm:
F: Fast-acting fuse – Cầu chì ngắt nhanh
T: Time-delay fuse – Cầu chì ngắt chậm
FF: Fast-acting dual-element fuse – Cầu chì kép nhanh
J: Waterproof fuse – Cầu chì chống nước
H: Noise-resistant fuse – Cầu chì chống ồn
L: Small fuse – Cầu chì nhỏ
M: Large fuse – Cầu chì lớn
G: Vibration-resistant fuse – Cầu chì giảm chấn rung
Nguyên lý làm việc của cầu chì
Nguyên lý hoạt động của cầu chì là tan chảy hoặc uốn cong dây chì để tách nó ra khỏi mạch điện khi cường độ dòng điện tăng cao hoặc khi xảy ra ngắn mạch. Ví dụ, với nhiệt độ nóng chảy của chì là 327 độ C, nó là vật liệu lý tưởng để làm dây chì. Sau khi cầu chì được kích hoạt và ngắt mạch, cần phải thay thế cầu chì mới để tiếp tục bảo vệ mạch điện. Khi dòng điện qua cầu chì ổn định và không vượt quá ngưỡng nóng chảy của dây chì, cầu chì sẽ không bị hao mòn hay hư hỏng, đảm bảo hoạt động bình thường.
Cách phân loại cầu chì
Phân loại theo môi trường điện áp
Cầu chì cao áp: Sử dụng trong hệ thống truyền tải điện cao thế với điện áp lên tới 115kV.
Cầu chì hạ áp: Được dùng trong các công trình dân dụng và sản xuất.
Cầu chì nhiệt: Được tích hợp trong cấu tạo các thiết bị phụ tải như lò vi sóng, nồi cơm điện, tủ lạnh,...
Phân loại theo cấu tạo
Loại hở: Cấu trúc mở, dễ lắp đặt và kiểm tra.
Loại vặn: Cần xoay để gắn hoặc tháo ra.
Loại hộp: Dạng hộp, bảo vệ cầu chì bên trong.
Loại ống: Có dạng ống, bảo vệ dây chì bên trong.
Phân loại theo khả năng tái sử dụng
Loại dùng một lần: Không thể tái sử dụng sau khi ngắt mạch.
Loại có thể thay dây: Dây chì có thể được thay thế dễ dàng.
Loại tự nối lại: Tự động tái thiết lập sau khi ngắt mạch.
Phân loại theo đặc điểm trực quan
Cầu chì sứ: Vỏ làm bằng sứ, bền và chịu nhiệt tốt.
Cầu chì ống: Có dạng ống tròn, thường có vỏ trong suốt để dễ kiểm tra.
Cầu chì hộp: Dạng hộp chữ nhật, rất phổ biến.
Cầu chì nổ: Kích hoạt thông qua nổ các hạt bên trong, thay vì nóng chảy dây chì.
Cầu chì tự rơi: Tích hợp với cầu dao cho tính năng tự rơi khi ngắt mạch.
=>> Xem thêm: Khám phá tủ ATS chuyển nguồn tự động
Comments